Stip op de horizon

Belo Horizonte betekent in het Portugees mooie horizon. Vanochtend stond ik om 5.30u op om mijn vlucht naar Belo Horizonte. Een nieuw hoofdstuk in mijn Braziliaanse avontuur. Met een tevreden gevoel kijk ik terug naar mijn korte bezoek aan Rio de Janeiro. Door het goede gesprek bij de Nederlandse Consulaat-Generaal, maar ook zeker met mijn bezoek aan de Universidade Federal do Rio de Janeiro (UFRJ). 

Zoals bekend is het verschil tussen arm en rijk enorm in Brazilië. Je hebt in Rio de wijken Leblon en Ipanema, die internationale allure hebben. Het ligt recht aan de mooiste stranden van de stad en er zijn mooie hotels en restaurants gevestigd. Dit is de plek waar rijke Brazilianen elkaar ontmoeten. Tien minuten rijden naar het zuiden bevindt zich de favela Rocinha. Samen met Nina Jurna (Freelance journalist van o.a. RTL) ging ik de favela opzoeken. In Rocinha,de grootste sloppenwijk van Brazilië met ruim driehonderdduizend inwoners, is het geweld sinds januari stevig opgelaaid. Aan de ene kant proberen twee verschillende drugsbendes, de Commando Vermelho (CV) en de heersende gang  Amigos de Amigos, elkaar te bestrijden om de cocaïnemarkt in handen te krijgen. Aan de andere kant probeert de politie de drugsdealers te bestrijden. En dat terwijl de wijk sinds 2012 officieel is schoongeveegd – gepacificeerd zoals dat wordt genoemd. De overheid heeft het sindsdien voor het zeggen en heeft honderden agenten van de Unidade de Policia Pacificadora (UPP), oftewel de vredespolitie, in de wijk gestationeerd. 

Ik ben in contact gekomen met Ana Costa van UPP Social. Zij brengt de behoeften van haar medebewoners in kaart voor de UPP. Jarenlang was het rustig in de favela, totdat de UPP kwam. Zij zag de favela als één grote familie die vredig leefde totdat de pleegouders van de overheid zich ermee gingen bemoeien. Ik kon aan haar merken dat de bewoners van Rocinha bang waren voor de UPP en de UPP voor de bewoners. Mensen leefden in angst en zoals het er naar uit zag komt er op de korte termijn geen verbetering in. Ana was erg kritisch, wat ik bewonderde en omdat ze voelde dat haar werk niks opleverde wil ze graag de lokale politiek in.

Mijn reden voor het bezoek aan Rocinha was het onder ogen zien van de hoeveelheid afval in de favela. Ik heb met mijn eigen ogen gezien hoe enorm veel afval gedumpt werd op straat! Zo creëert men een kraamkamer voor bacteriën en ziektekiemen! Op dit moment lijden veel mensen aan tuberculose en er is weinig hoop op medicatie en genezing. Dit komt omdat men gemiddeld €350 per maand verdient. Ook de overheid investeert onvoldoende in de gezondheidszorg. Hoe kunnen we dan het probleem oplossen? Structureel het afval verwerken en zorgen dat men het afval niet meer op straat dumpt, maar op een centrale plaats waar containers staan.Ook de biobased economy (BBE) kan hierin een rol spelen. Bij de BBE bestaat namelijk geen afval. Afval is immers een grondstof die bedrijven op vele wijzen als grondstof kunnen gebruiken. Hopelijk ontstaan er kansen voor zowel Braziliaanse als Nederlandse bedrijven op het gebied van afvalverwerking.

Via Avans heb ik drie weken geleden contact gezocht met een professor van de UFRJ. Jammer genoeg reageerde Paulo Cesar Lopes Pereira niet en had ik de hoop verloren. Op dinsdagavond, mijn eerste avond in Rio ging de telefoon van mijn accommodatie. Het was de professor aan de andere kant van de lijn. Hij bood mij zijn excuses aan want mijn mail was in de ongewenste e-mailbox gegaan. Graag zou hij mij ontmoeten om verder geïnformeerd te worden over het Living Lab Biobased Economy Brazil.

Donderdagmiddag 14.30u had ik een afspraak met Paulo, samen met Nina. We werden ontvangen op de mooie campus van de universiteit. Paulo maakte kennis met het Living Lab Biobased Economy middels een presentatie. Hij was laaiend enthousiast en wilde ook graag samenwerken met de UFMG in Belo Horizonte! Door eerder werk in Parijs was hij geïnteresseerd geraakt in open innovatie, of zoals ik het liever noem: shared innovation. Hopelijk was dit kennismakingsgesprek de eerste stap richting een duurzame relatie waar we kennis kunnen uitwisselen en Braziliaanse en Nederlandse bedrijven ook kunnen bedienen met toegepast onderzoek in Rio de Janeiro! 

Komende zomer staat een wereld evenement op de planning, namelijk het WK voetbal. Je merkt aan alles dat het niet echt leeft in Rio. In eerste instantie vond ik dat erg vreemd, maar toen ik wat diepere gesprekken had met allerlei mensen begreep ik waarom. Brazilië betaalt een enorme rekening voor het evenement! Er is een beweging gaande van de middenklasse en de studenten. Men is niet gelukkig op dit moment in Rio. Als je kijkt naar het verwachte groeipercentage van 6% van de Braziliaanse economie zou je aanvankelijk zeggen dat er weinig aan de hand is, maar het eerste kwartaal van 2014 had maar een groei van 1,8%. Er heerst dus een enorme druk op de schouders van de politieke macht. In september zijn zowel de regionale als de landelijke verkiezingen en met het WK in het vooruitzicht zou het over een half jaar zo maar eens enorm anders kunnen zijn in Brazilië. Men heeft schrik voor een nieuwe Samba crisis zoals gebeurde in 1999. De Braziliaanse Reaal fluctueert enorm en de lange termijn visie wordt nog niet uitgevoerd met het oog op de verkiezingen. Er komen spannende tijden aan voor het land dat het in zich heeft om een wereldmacht te worden!

Graag sluit ik af met een quote van Franklin D. Roosevelt: "We have always held to the hope, the belief, the conviction that there is better life, a better world, beyond the horizon." Laten we deze horizon eens opzoeken.